Kinderen treden niet zonder meer in plaats ouders bij vooroverlijden of verwerping nalatenschap

Soms zullen ouders een nalatenschap verwerpen met de gedachte dat hun kinderen in dat geval in hun plaats zullen erven. Zonder testament is er op grond van de wet inderdaad sprake van plaatsvervulling. Het (klein)kind neemt de plaats in van zijn ouder. Hiervan kan worden afgeweken bij testament.

Plaatsvervulling ziet er als volgt uit. Mevrouw X heeft géén partner, maar laat wel 3 kinderen na (Arend, Ben en Chris). Er is geen testament. Bij overlijden zijn haar drie kinderen erfgenamen, zij hebben alle drie recht op 1/3^e deel van de nalatenschap. Chris is echter vooroverleden. Via plaatsvervulling vervullen de 2 kinderen van Chris (Dirk en Elise) samen zijn plaats. Dirk en Elise zijn daarmee ieder voor (1/2*1/3) 1/6e deel erfgenaam van hun oma, mevrouw X.

Is er wel een testament opgemaakt? Plaatsvervulling dient dan uitdrukkelijk van toepassing te zijn verklaard. Is dat niet het geval, dan is aanwas de hoofdregel. Van aanwas spreekt men als in een testament twee of meer personen tot erfgenaam zijn benoemd en deze benoeming ten opzichte van één (of meer) van de erfgenamen geen gevolg heeft. Dit kan het geval zijn als een erfgenaam is vooroverleden, onwaardig is of de nalatenschap verwerpt. Zijn deel “wast aan” bij de andere erfgena(a)m(en), zulks naar evenredigheid.

Is plaatsvervulling in het testament van toepassing verklaard, dan kan een ouder die zijn kinderen een financieel steuntje in de rug gunt, de nalatenschap met een gerust hart verwerpen.

Maar let op! Onder het oude erfrecht (van vóór 2003) gold plaatsvervulling uitsluitend in geval van vooroverlijden, derhalve niet in geval van onwaardigheid of verwerping. Het is dus van belang om alert te zijn op de datum waarop het testament is verleden. Dateert het testament voor 2003 en is daarin bepaald dat de regels van plaatsvervulling van overeenkomstige toepassing zijn verklaard, dan heeft verwerping tot gevolg dat het deel aanwast bij de overige erfgenamen en staan de kinderen met lege handen.

Het is dus belangrijk eerst vast te stellen welk recht van toepassing is op een testament (oud of nieuw). Vervolgens kijkt u wat er is opgenomen ten aanzien van plaatsvervulling en aanwas, voordat u de beslissing neemt om een nalatenschap te verwerpen.